Cambodjaans dagritme

Om 6 uur gaat de wekker maar die hoeft eigenlijk niet te gaan. Je hoort de haan al vanaf half 5 ’s morgens. Verschillende buurtgenoten beginnen hun dag om half 6. Je hoort dan het geluid van het bijltje op het hakblok van de buurvrouw die het vlees en de uitjes voor in de ontbijt-rijst-soep hakt. De buurman start zijn moto om op tijd op de markt te kunnen beginnen. De vogeltjes fluiten en de kinderen spelen nog voor het ontbijt in pyjama in de straat.
Toch blijf ik iedere ochtend nog even liggen tot de wekker daadwerkelijk gaat. Luisterend naar de wereld om me heen.

Om 6 uur kom ik mijn bed uit en neem een koude douche. Gewoon omdat ik geen warm water heb. Het went wel, maar bevalt me ’s avonds een stuk beter dan ’s morgens. De verdere ochtendroutine is afhankelijk van de werkdag. Wanneer ik met mijn assistent naar een ver gelegen district moet, hoef ik ’s morgens nog niet thuis te ontbijten. Dan staat Rath om half zeven voor mijn deur en ontbijten we samen ergens op de route. Wanneer het een kantoordag wordt, eet ik thuis een gezoete boterham en gaan we met de moto om kwart voor zeven naar kantoor.

Wie er op kantoor aanwezig zal zijn, is iedere dag weer een raadsel. Op papier bestaan er geen parttime banen, maar in werkelijkheid wel. Vele werknemers hebben meerdere banen. Ze hebben bijvoorbeeld ook nog een klein restaurantje of een stalletje op de markt. Gelukkig is de chef Planning met wie ik samenwerk nooit zonder afbericht afwezig.

Om elf uur is het tijd voor de lange middagpauze. Op straat is het dan erg druk. Schoolkinderen, kantoorpersoneel, leerkrachten gaan allemaal op de fiets of de moto onderweg naar huis of naar een eettentje. Tel daarbij op dat aan twee van de hoofdwegen in Sisophon momenteel gewerkt wordt en je kunt je misschien iets van de chaos op de weg voorstellen.

Rond twaalf uur wordt het rustig op straat. Iedereen heeft wat gegeten en ligt nu een dutje te doen. Ook de marktkooplui doen om twaalf uur een dutje. Als je wat van hun handel wilt kopen, is het niet erg om ze er even voor wakker te maken. Ze doen voor de verkoop dan even de ogen open, maar komen er hun stoel niet voor uit.

De enige mensen die juist met de lunchtijd hard werken zijn de eigenaren van de eettentjes langs de weg. Zij voorzien in tijd van ruim een uur een enorme stroom mensen van een simpel maaltje. De effectiviteit van het koken op een mobiel kookstelletje is enorm. De routine waarmee de eettent-eigenaren na de stroom klanten al hun klaptafeljes, krukjes, parasols en kookspulletjes weer in een handkar weten te krijgen is zo mogelijk nog verbazingwekkender. In krap twee uur tijd hebben ze hun eettentje opgebouwd, alle klanten voorzien van voedsel en weer ingepakt. Daarna is er van hun aanwezigheid simpelweg niets meer te zien. Ook zij kunnen nu thuis even een dutje gaan doen.

Om twee uur begint het middaggedeelte van de werkdag. Tenminste als het niet is gaan regenen. Als het namelijk wel gaat regenen, wordt veel uitgesteld tot na de regen. Dat is ook niet zo verwonderlijk als je je bedenkt dat je met je moto over onverharde wegen moet. De regen maakt van deze wegen in zeer korte tijd een onbegaanbare modderboel. Hopelijk gaan de wegwerkzaamheden verandering in de situatie brengen. Er wordt gezegd dat de twee hoofdwegen voorzien gaan worden van een echte asfalt-laag. Dat zal deze wegen hopelijk een stuk veiliger en aangenamer maken.

De middag op kantoor duurt tot 5 uur. Dan sluiten alle kantoren en wordt het wederom druk op de weg. Een deel van de mensen gaat nog even naar de markt, een ander deel gaat op weg naar huis om daar het eten te gaan bereiden.
Ik verruil thuis de moto voor de fiets en haal ingrediënten voor het avondeten op de markt, of ik ga naar een restaurantje waar ze voor weinig een smakelijke maaltijd voor me maken. Af en toe eet ik ’s avonds met een aantal collega’s van kantoor.

Telkens wanneer ik mijn straatje weer in kom lopen of fietsen word ik luid begroet door de kinderen in de straat. Ze komen altijd even een gesprekje aanknopen, deels in het Khmer, deels in het Engels. De jongere kinderen staan gewoon wat naast me en komen niet verder dan hallo zeggen. De oude overbuurvrouwtjes kijken toe en schenken me steevast een tandeloze glimlach.

Rond 7 uur is het al donker en rond half 9 wordt het stil in het straatje. Rond half 10 gaat in mijn huis het licht uit.

Niet iedere dag is hetzelfde, zeker niet, maar het dagritme wel.