Achter elke glimlach

Gisteravond had ik een lang gesprek met mijn tuktuk-bestuurder. Iedere ochtend groet hij mij hartelijk wanneer ik op mijn fiets naar het VSO-kantoor vertrek. Overdag fiets ik het liefst (met de fiets kun je je in het verkeer van Phnom Penh veel sneller voortbewegen dan in een tuktuk.) ’s avonds gebruik ik meestal de tuktuk.

De tuktuk-bestuurder doet de hele dag ritjes met de tuktuk en zorgt altijd weer dat hij terugkeert naar zijn vaste stek, zodat de vaste klanten hem gemakkelijk weten te vinden. Iedere dag dat ik in Phnom Penh ben, groet hij mij met een glimlach en maken we een praatje. Vaak over kleine dingen en soms, onverwacht, over grote zaken.

Nadat ik gisteren terugkwam van het eten, vroeg ik hem waar hij eigenlijk woonde. Na een diepe zucht begon hij te vertellen over het feit dat hij sinds enige jaren min of meer in zijn tuktuk woont en dat zijn vrouw en twee kinderen zo’n 20 kilometer buiten de stad wonen. Pinh en zijn gezin woonde aan het Boeung Kak-meer. Pinh was vroeger geen tuktuk-chauffeur. Pinh en zijn gezin zijn een van de vele slachtoffers van landroof in Cambodja en daardoor van gedwongen verhuizing en het zoeken naar andere inkomstenbronnen.

Pinh zegt dat hij nog geluk gehad heeft. Hij heeft een tweedehands tuktuk kunnen kopen (op afbetaling weliswaar) en zijn vrouw heeft een baantje gevonden in een kledingfabriek. Hij is er trots op dat zijn kinderen naar school gaan en niet hoeven werken. Zijn vrouw en hij kunnen met hun gezamenlijk inkomen hun kinderen onderhouden. Ook al betekent dat dat hij de hele week in het stadscentrum verblijft, in zijn tuktuk slaapt en dat ik zijn kinderen maar weinig ziet.

Na mijn gesprek met Pinh ben ik op het internet op zoek gegaan naar informatie over het Boeung Kak-meer. De informatie die ik op internet gevonden heb, heb ik voorgelegd aan een van de expats die al jaren in Phnom Penh werkt en hij bevestigde dat dit inderdaad op deze wijze is gegaan.

In Cambodja komt landroof door de regerende partij helaas regelmatig voor. Een van de grotere zaken hierin is de ‘lease’ van het Boeung Kak-meer.

Het Boeung Kak-meer was het grootste natuurlijke meer in Phnom Penh en het was de laatste grote groen-zone in Phnom Penh. Rond het meer woonden zo’n 4250 families en voor deze families was het meer ook een bron van inkomsten. Het meer was ook erg belangrijk voor de afwatering van delen van Phnom Penh. Al het overtollig water van de nabijgelegen wijken werd altijd opgevangen in het Boeung Kak-meer.
In januari 2007 besloot de deel-gemeente om het meer en het land eromheen voor 99 jaar te leasen aan de Shukaku company (waarvan Cambodian People Partij-senator Lao Meng Khin de eigenaar is) Met deze lease zou het land publiekelijk staatsbezit worden.

Een jaar later, in augustus 2008, werd het lease-contract zodanig aangepast dat het meer en het omringende land prive-bezit werden. Vanaf dat moment begon het bedrijf zand vanuit de Mekong in het meer te pompen om het meer als bouwgrond te kunnen gaan gebruiken.
Er is geen onderzoek gedaan naar de gevolgen van deze drooglegging voor de toekomst. Wel werd tijdens het regenseizoen al duidelijk dat de omringende wijken problemen hadden met de afwatering. Problemen die er voor de drooglegging van het meer niet waren.
In 2012 was het volledige meer drooggelegd om de grond te kunnen gebruiken voor een exclusief woon- en bedrijvencomplex.

De families die in het gebied woonden kregen 3 compensatie-opties;
- Een totaalbedrag van $8.500
- Een woning op een daarvoor aangewezen locatie, 20 kilometer buiten het centrum van Phnom Penh.
- Een woning op het nieuw te bouwen woon-en bedrijvencomplex. De mensen die hiervoor kiezen, zullen echter wel 4 jaar lang ergens anders moeten wonen, terwijl de woningen op het Boeung Kak terrein worden gebouwd.
(Detail: geen van deze opties voldoet aan de internationale wetten voor uitzetting.)

In juli 2012 hadden meer dan 3000 families een andere woonlocatie gevonden. Vele van hen zijn door de verhuizing hun inkomstenbron kwijt.
Na lang protesteren (een gevaarlijke onderneming waarbij er de afgelopen jaren vele demonstranten gearresteerd en veroordeeld zijn) kregen 800 families in totaal 12 hectare grond toegewezen in het Boeung Kak gebied om zich er te kunnen vestigen. Dit was een goede oplossing voor deze 800 gezinnen. Helaas betrof het slechts een oplossing voor 800 gezinnen en niet voor alle 4250 gezinnen.

Amnesty International volgt de ontwikkelingen rond de landroof al jaren en noemt de uitzetting van deze 4250 gezinnen de grootste gedwongen huisuitzetting sinds de Khmer Rouge in 1975 iedereen uit Phnom Penh gedwongen liet vertrekken.

Pinh is boos over de gang van zaken, maar hij is niet gaan demonstreren. Pinh geeft aan dat bij demonstraties vaak mensen worden opgepakt. Het is nooit gemakkelijk en veilig om je tegen de regering te keren. Als je wordt opgepakt moet je misschien de gevangenis in en dan kan je niet voor je kinderen zorgen. Pinh zegt mij dat voor zijn kinderen zorgen voor hem het belangrijkste is. Belangrijker dan blijven wonen op de plek waar ze eigenlijk recht op hebben. Pinh wil dat zijn kinderen naar school kunnen en het later beter hebben dan hij. Hij hoopt dat zijn zoon geen tuktuk-chauffeur hoeft te worden.

(Mijn begrip van de Khmer-taal is niet zodanig dat ik het hele gesprek zou hebben kunnen voeren zonder de vertaal-hulp van een van de jongens van het guesthouse.)